Czego Słowacja nie zdołała zrealizować z planu odbudowy

Wstęp do planu odbudowy Słowacji

Plan odbudowy Słowacji, będący kluczowym elementem unijnego Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności, zbliża się do terminu realizacji w przyszłym roku. Ten ambitny program, mający na celu wsparcie ożywienia gospodarczego po pandemii Covid-19, napotyka jednak na znaczące przeszkody w realizacji. Finansowanie UE dla Słowacji w ramach tego planu koncentruje się na kluczowych obszarach, takich jak transformacja ekologiczna, cyfryzacja, ochrona zdrowia oraz edukacja. Początkowo zakładane cele okazały się jednak zbyt ambitne w stosunku do możliwości realizacyjnych kraju.

Główne założenia i cele planu odbudowy

Słowacki plan odbudowy został zaprojektowany z myślą o kompleksowej modernizacji kraju. Pierwotnie zakładał realizację ponad 196 reform i inwestycji w sześciu głównych obszarach. Szczególny nacisk położono na zieloną transformację (2,3 mld euro), cyfryzację (615 mln euro), edukację (892 mln euro), zdrowie (1,533 mld euro), naukę i innowacje (739 mln euro) oraz efektywną administrację publiczną (1,169 mld euro). Te ambitne założenia wymagały sprawnej koordynacji działań na poziomie centralnym i lokalnym.

Stan realizacji i wykorzystanie środków unijnych

Z przyznanych Słowacji 6,3 miliarda euro w ramach planu odbudowy, kraj otrzymał dotychczas około połowy środków. Komisja Europejska, nadzorująca finansowanie UE dla Słowacji, zatwierdziła niedawno piątą z dziewięciu zaplanowanych transz. Jednak tempo realizacji projektów pozostaje niezadowalające. Główne problemy to:
– Opóźnienia w procedurach przetargowych
– Trudności w koordynacji działań między instytucjami
– Problemy z zapewnieniem współfinansowania
– Brak odpowiednich zasobów kadrowych
– Skomplikowane procedury administracyjne

Niezrealizowane projekty i ich konsekwencje

Najbardziej znaczącym projektem, który nie doczeka się realizacji w ramach planu odbudowy Słowacji, jest modernizacja U.S. Steel. Ta inwestycja o wartości około 300 milionów euro miała być flagowym projektem w obszarze dekarbonizacji przemysłu. Dodatkowo, nie udało się zrealizować:
– Kompleksowej modernizacji sieci szpitali
– Pełnej cyfryzacji administracji publicznej
– Planowanej rozbudowy sieci ładowarek dla pojazdów elektrycznych
– Niektórych projektów w zakresie energetyki odnawialnej
– Części planowanych inwestycji w infrastrukturę edukacyjną

Propozycje zmian i działania naprawcze

W odpowiedzi na pojawiające się trudności, słowacki rząd przedstawił Komisji Europejskiej propozycję rewizji planu o wartości 414 milionów euro. Nowe podejście zakłada:
– Przekierowanie środków na mniejsze, łatwiejsze w realizacji projekty
– Zwiększenie finansowania dla projektów z zakresu efektywności energetycznej
– Wzmocnienie wsparcia dla małych i średnich przedsiębiorstw
– Rozszerzenie programów szkoleniowych i edukacyjnych
– Intensyfikację działań w zakresie cyfryzacji usług publicznych

Perspektywy na przyszłość

Mimo napotkanych trudności, finansowanie UE dla Słowacji pozostaje znaczącym wsparciem dla rozwoju kraju. Władze koncentrują się obecnie na:
– Przyspieszeniu realizacji już rozpoczętych projektów
– Uproszczeniu procedur administracyjnych
– Zwiększeniu zdolności absorpcyjnej środków
– Lepszej koordynacji działań między instytucjami
– Wzmocnieniu monitoringu i kontroli realizowanych inwestycji

Wnioski i rekomendacje

Doświadczenia Słowacji w realizacji planu odbudowy pokazują, jak ważne jest realistyczne planowanie i właściwe przygotowanie struktur administracyjnych do absorpcji znaczących środków unijnych. Komisja Europejska ma czas do lata 2025 roku na zatwierdzenie proponowanych zmian w planie. Sukces będzie zależał od skuteczności wdrażania pozostałych projektów oraz zdolności do adaptacji do zmieniających się warunków gospodarczych i społecznych. Kluczowe będzie także wyciągnięcie wniosków z dotychczasowych niepowodzeń i wykorzystanie ich przy planowaniu przyszłych programów rozwojowych.